Uppbyggingarstefnan í Framkvæmd
Megináherslan á uppbyggingu samkvæmt Gossen fjallar að mestu leyti um að ná aftur jafnvægi og sjálfstrausti. Öll eigum við mynd í huganum hvernig við viljum hafa hlutina í raunveruleikanum. Þau lífsgildi sem við metum mest eru verðmætust og sú mynd er eins og segull sem dregur til sín hegðun sem svarar til hennar
Hvernig förum við að því ?
Meginmarkmiðið er að kenna börnum ábyrga hegðun og sjálfstjórn með því að gefa þeim tækifæri til að leiðrétta mistök sín og kenna þeim að uppfylla þarfir sínar á jákvæðan hátt. Litið er á hugtakið mistök sem eðlilegan þátt í lærdómsferli, það sé eðlilegt að gera mistök og að mistökin nýtist sem ákveðið skref í þroska. Einstaklingur fær tækifæri til að takast á við mistök sín á uppbyggilegan hátt, skoða hvað það var sem hann gerði rangt og hvað hann hefði getað gert öðruvísi. Hann lærir að bæta fyrir mistök sín og finnur hvernig hann styrkist af því. Þetta næst ekki ef hann er skammaður eða niðurlægður.
Áhersla er lögð á að þjálfa nemendur í að skoða eigin hegðun og ræða um hvernig þeir ætli að bregðast við sambærilegum aðstæðum næst í stað þess að gera sömu mistökin aftur.
Áhersla er lögð á að þjálfa nemendur í að skoða eigin hegðun og ræða um hvernig þeir ætli að bregðast við sambærilegum aðstæðum næst í stað þess að gera sömu mistökin aftur.
Hver viljum við vera ? Börnin sjálf setja sér viðmið og markmið
Hugmyndafræði uppeldis til ábyrgðar byggist á því að einstaklingurinn geti tekið sjálfstæðar, siðferðilegar ákvarðanir varðandi eigin hegðun þegar hann er laus undan skömmum, hótunum, sektarkennd eða væntingum og loforðum um umbun og að hann fái tækifæri til að meta lífsgildi sín. Markmiðið er að styrkja einstaklinginn í að vera sá sem hann vill vera með hliðsjón af eigin sannfæringu frekar en að stjórnast út frá geðþótta annarra.
Til að hjálpa börnunum inn á þessa braut og fá þau til að skoða eigið gildismat
er áhersla lögð á spurningar eins og:
- Hvernig viljum við vera?
- Hvað við þurfum að gera til að ná takmarki okkar?
Að þekkja sjálfan sig - Þarfir sínar og tilfinningar
Geðlæknirinn William Glasser taldi að margir sjúklingar sínir hefðu ekki þurft að glíma við þunglyndi og aðra sálræna erfiðleika, ef þeim hefði verið kennt um þarfir sínar og tilfinningar í æsku og hvernig þeir gætu haft stjórn á þeim. Glasser heldur því fram að orsök vanlíðanar og slæmrar hegðunar stafi af því að einstaklingurinn nái ekki að uppfylla grunnþarfir sínar á jákvæðan hátt.
Því þróaði hann aðferð sem kennir einstaklingum að gera sér grein fyrir hverjar þarfir þeirra eru og finna leið til að uppfylla þær í sátt og samlyndi við umhverfi sitt og samferðafólk.
Aðferðin grundvallast á því að einstaklingurinn tekur ábyrgð á hegðun sinni, horfir fram á veginn og gerir sér framtíðaráætlun í stað þess að velta sér upp úr því sem liðið er.
Aðferðin grundvallast á því að einstaklingurinn tekur ábyrgð á hegðun sinni, horfir fram á veginn og gerir sér framtíðaráætlun í stað þess að velta sér upp úr því sem liðið er.
Til þess að njóta lífsins er mikilvægt að maður skilji að allt sem við þörfnumst býr innra með okkur
Grunnþarfir okkar
Samkvæmt Glasser er ástæða vanlíðunar og erfiðrar hegðunar sú að einstaklingar ná ekki að fullnægja grunnþörfunum.
Nemendur læra hverjar grunnþarfirnar fimm eru. Nemendur þjálfast í að skoða hvernig þeir geta uppfyllt þarfir sínar á jákvæðan hátt án þess að það komi niður á þeim sem í kringum þá eru. Þeir þjálfast líka í að ræða um þarfir sínar og tilfinningar og að leysa ágreining á jákvæðan hátt.
Dæmi um birtingarmyndir grunnþarfanna:
Við reynum að mæta mismunandi þörfum nemenda.
Við tökum mið af því að allir nemendur þurfa að finna fyrir öryggi.
Dæmi um birtingarmyndir grunnþarfanna:
Við reynum að mæta mismunandi þörfum nemenda.
Við tökum mið af því að allir nemendur þurfa að finna fyrir öryggi.
Rík þörf fyrir öryggi:
-Húsnæði, fæði, heilsa, klæði, hvíld og afkoma Rík þörf fyrir frelsi: - Vil hafa valmöguleika - Þarf að vera á ferðinni - Hef gaman af tilraunum - Er sama hvað öðrum finnst - Vil prófa nýja spennandi hluti Rík þörf fyrir gleði: - Verð að njóta vinnunnar - Einbeiti mér ef mér finnst gaman - Vil leika trúð, vera fyndinn - Skemmti mér, jafnvel þótt ég sé skammaður |
Rík þörf fyrir að tilheyra:
- Vil að öðrum líki við mig - Er háður foreldrum mínum - Vinn fyrir kennarann - Félagar skipta mig miklu - Finnst gaman í hópvinnu Rík þörf fyrir áhrif: - Vil hafa stjórnina - Fylgist vel með áður en ég prófa nýtt - Stressast ef mér mistekst - Er mjög skipulagður - Þarf helst að vera bestur |
|
Uppbyggingarþríhornið er dæmi um aðferð sem beinist að því að koma nemanda á rétta braut eftir að hann hefur brotið reglur. Hver hlið þríhornsins táknar ákveðna grundvallarsetningu um mannlega hegðun. Í tengslum við þær eru þrenns konar spurningar sem ráðgjafinn (kennarinn) nýtir sér við að hjálpa ráðþega við að leita leiða til lausna á vanda sínum. Á fyrstu hlið er grundvallarsetningin: Við erum alltaf að gera okkar besta. Á annarri hlið er það setningin: Öll hegðun hefur tilgang, og á þriðju hlið stendur: Við stýrumst af eigin lífsgildum. Ráðgjafinn velur spurningar af þríhorninu – leikur á þríhornið – með því að hughreysta, hjálpa til við að leggja mat á misgjörðina og leita lífsgilda. |
Uppbyggingarferlið
Uppbyggingarferli getur verið frekar krefjandi þegar óljóst er hvernig hægt er að framkvæma viðgerðarstarfið eða bæta eitthvað sem orðið hefur fyrir skaða. Í raun skilgreinum við uppbyggingu að fullnægja meðfæddri eðlisávísun. Uppbygging er einskonar samtalstækni þar sem fólki er hjálpað með því að stjórna sér sjálft, beita sjálfsaga og sjálflækningu. Áherslan er að vera sá sem maður vill vera. Ekkert barn vill verða nákvæm eftirlíking foreldra sinna og þeir sem reyna að líkjast átrúnaðargoði sínu munu eflaust upplifa tómleikatilfinningu. Hvert mannsbarn fæðist til þess að verða einstaklingur engum líkur nema sjálfum sér. Maslow kallaði þetta sjálfsbirtingu, Erikson kallaði þetta heilsteypta sjálfsmynd, Glasser kallar það að fullþroska meðfædda hæfileika með því að sinna eigin þörfum. Sá sem reynir að móta sjálfan sig eftir óskum annarra mun alltaf hafa það á tilfinningunni að hann njóti sín ekki.
Við kennum börnunum að...
Sýna umhyggju fyrir:
- Sjálfum sér
- Öðrum
Hafa áhrif:
- Á hluti og umhverfi
- Inn á við, stjórna sjálfum sér
- Á aðra einstaklinga
Hafa frelsi:
- Frá skyldum
- Til að framkvæma og skapa
- Gleðjast og fagna